Да глыбокай, свядомай веры ў Змёртвыхпаўстанне кожны можа дайсці ў розным часе і ў розных жыццёвых абставінах. Гэтая дарога вельмі індывідуальная, тут няма якогасьці ўніверсальнага алгарытму ці праграмы. Адныя вераць адразу, другія патрабуюць часу, іншыя – знакаў і сведчання. Праўда аб Змёртвыхпаўстанні Езуса скіраваная да кожнага з нас. Хрыстус уваскрос як першы. Таксама і мы калісьці ўваскрэснем.
«Воскресение Христа»
Чалавек быў створаны Богам для жыцця вечнага. Аднак пасля першароднага граху, праз які першыя людзі адлучыліся ад Бога, прыйшла смерць, якая абрывае зямное жыццё чалавека і аддзяляе душу ад цела. І ад гэтага часу перспектыва смерці з’яўляецца смутнай рэальнасцю жыцця кожнага чалавека, якая, быццам меч, што быў падвешаны на конскім воласе над галавой Дамокла, у кожны момант можа перарваць тонкую нітку таксама і нашага жыцця. Ад часоў Адама і Евы і іх патомкаў нарадзіліся, жылі на гэтым свеце і прайшлі праз брамы смерці шмат людзей. Пакаленне за пакаленнем прыходзіла на гэты свет, жыло, працавала, а пасля і адыходзіла з гэтага свету. І такое смутнае панаванне смерці напаўняла людзей безнадзейнасцю на магчымасць змены трагічнасці і фінальнасці людскога жыцця.
І вось у гэты свет, абазначаны валоданнем смерці, прыходзіць Сын Божы. Езус Хрыстус абвяшчае людзям Добрую Навіну аб жыцці вечным, аб доме Айца ў небе. І дарога да жыцця вечнага ідзе праз любоў да Бога і да бліжняга. Каб дапамагчы нам у гэтай дарозе да вечнага шчасця ў небе, Сын Божы і прыйшоў на гэты свет. І за гэта гатовы быў аддаць самае цэннае, што мы, людзі, маем на гэтым свеце, – сваё жыццё. У Вялікую Пятніцу пасля арышту, суда і прыгавору смерці Езус Хрыстус са-праўды аддае сваё жыццё на крыжы. Яго сэрца кап’ём пра-бівае рымскі салдат, мёртвае цела знімаюць з крыжа і кладуць у гроб. Для большай упэўненасці ў перамозе смерці ворагі Хрыста апячатваюць гроб і дабіваюцца ў рымскага пракуратара Понція Пілата згоды на тое, каб паставіў салдат пільнаваць яго. І не дзіўна, што тады нават апосталам і вучням Хрыста здавалася, што зло і смерць з’яўляюцца настолькі магутнымі, што перамаглі нават Сына Божага, і таму таксама і наша жыццё не мае ніякіх вечных перспектываў. І таму смерць, калі прыйдзе па нас, і магіла – апошнія этапы людскога жыцця, і на гэтым усё скончыцца.
«Три Марии у могилы Христа»
Аднак Хрыстус не раз, падчас амаль трох гадоў навучання і абвяшчання Добрай Навіны, гаварыў пра Сваю смерць для збаўлення людзей і пра Сваё Змёртвыхпаўстанне. Каб пацвердзіць сваю навуку, Езус уваскрашае свайго сябра Лазара, сына ўдавы з Наін, дачку Яіра. Сапраўды Езус споўніў Свае словы пра смерць у Вялікую Пятніцу, а раніцай Пасхальнай нядзелі споўніў Свае словы і пра Змёртвыхпаўстанне.
І першымі сведкамі перамогі Хрыста над смерцю і слаўнага Ўваскрасення, паводле Святога Мацвея, сталі салдаты, якія неслі варту пры гробе Езуса. І яны далі першае сведчанне ворагам Хрыста аб Уваскрасенні Хрыста. Аднак іх сведчанне аб сапраўднасці Ўваскрасення Хрыста не перамяніла поглядаў габрэйскіх архірэяў, а фінансавы аргумент з іх боку хутка перамяніў праўдзівае сведчанне салдат аб Змёртвыхпаўстанні Езуса на фальшывае антысведчанне пра выкраданне вучнямі цела Езуса з гробу.
Таксама першымі сведкамі Ўваскрасення Хрыста сталі жанчыны, асабліва Марыя Магдалена. У тыя часы жанчыны не мелі вялікага аўтарытэту і ўплыву. Таму іх сведчанне мала цанілася. Тым больш, што Марыя Магдалена праз некаторы час была пад уздзеяннем злых духаў, ад якога вызваліў яе Езус. І таму не дзіўна, што нават вучні Хрыста не паверылі адразу гэтаму сведчанню жанчын. Аднак гроб Хрыста быў сапраўды пусты і да тых, каму было замала сведчання гэтага пустога гробу і сведчання жанчын, прыходзіць Сам Уваскрослы Езус. Напэўна, непасрэднае спатканне са Змёртвыхпаўсталым Езусам было вялікім шокам для Яго апосталаў і вучняў. Хоць, здавалася б, яны не раз чулі словы Хрыста аб тым, што набліжаюцца Яго мукі і смерць за грахі людзей, і словы аб перамозе над смерцю праз Змёртвыхпаўстанне. Аднак гэтыя словы не былі прынятыя імі на моцную веру. Таму і смерць, і Змёртвыхпаўстанне Хрыста былі нават для апосталаў вельмі вялікім і неспадзяваным шокам.
Каб мы лепей маглі зразумець стан апосталаў у той час, варта прыпомніць гісторыю, якую я пачуў амаль 15 гадоў таму назад ад святара з далёкай Індыі а. Руфуса Пэрэйра. Аднойчы ён даведаўся аб тым, што памёр яго добры сябра. А. Руфус вельмі хацеў быць на пахаванні гэтага сябра. Таму неадкладна вырушыў у далёкую дарогу. Аднак, пакуль дабраўся да таго горада, то паспеў прыбыць толькі на апошняе развітанне на могілках. І, калі падыйшоў да труны, прыйшло натхненне памаліцца за памерлага чалавека аб вызваленні з сілаў смерці. І калі пачаў маліцца аб гэтым, сталася штосьці дзіўнае і цудоўнае. Памерлы, які да гэтай пары нерухома ляжаў у труне, раптам ад-крыў вочы і сеў, разглядаючы, дзе гэта ён і што тут робіцца. Усе сабраныя, калі ўбачылі гэта, спачатку заціхлі, не верачы сваім вачам, а потым, напоўненыя страхам, разбегліся хто куды. Засталіся на месцы толькі а. Руфус і яго ўваскрэслы сябра. І дзіўным тут было тое, што амаль усе сабраныя на пахаванні былі веруючымі хрысціянамі, якія не адзін раз святкавалі Змёртвыхпаўстанне Хрыста, чыталі і слухалі Евангелле аб Уваскрасенні Езуса. А калі самі сутыкнуліся з сапраўдным фактам уваскрасення, то замест пасхальнай радасці адчулі панічны страх і, паддаўшыся яму, уцяклі з могілкаў.
Апосталы, калі Змёртвыхпаўсталы Езус прыйшоў да іх, не ўцяклі ад Яго, яны не паддаліся страху, засталіся пры Езусе і паволі напоўніліся пасхальнай радасцю ад перамогі Хрыста над смерцю. І Хрыстус пасля Змёртвыхпаўстання праз 40 дзён аб’яўляўся тым, якіх апостал Пётр называе “выбранымі сведкамі”, каб яны, спаткаўшы жывога Езуса, маглі праўдзіва сведчыць аб Яго Ўваскрасенні: Марыі Магдалене, жанчынам, якія вярталіся ад пустога гробу, Пятру, двум вучням па дарозе ў Эмаўс, дзесяці апосталам, сабраным у Вячэрніку, адзінаццаці апосталам, разам з Тамашом, больш чым 500 вучням, Якубу, групе вучняў і апосталаў каля Галілейскага возера, многім іншым на Аліўнай гары ў часе Ўнебаўшэсця. Евангеллі нас вучаць таму, што Езус аб’яўляецца тым, хто верыць і шукае Яго. Хрыстус не паказваўся тым, хто быў су-праць Яго і высмейваў Яго навуку, хто прычыніўся да Яго смерці на крыжы.
Змёртвыхпаўстанне Езуса Хрыста з’яўляецца фундаментальнай праўдай нашай хрысціянскай веры. Без Уваскрасення Хрыстус можа б і застаўся ў памяці людзей як вельмі добры чалавек, мудры настаўнік, вялікі цудатворца і дабрачынца, але, напэўна, не як Збаўца свету. Таму найважнейшым было тое, што Езус Хрыстус праз Сваё слаўнае Змёртвыхпаўстанне перамог моц і панаванне смерці, і гэта сапраўды адзіны фундаментальны факт, які мяняе ўсё. І менавіта гэты факт стаў прычынай вялікай унутранай перамены вучняў. Адкуль у гэтых спалоханых, збянтэжаных людзей, закрытых у Вячэрніку, з’явілася раптам такая сіла, што яны арганізавалі хрысціянскі Касцёл, які далей існуе і развіваецца? Яны сапраўды бачылі Ўваскрослага Езуса, які аб’яўляўся ім шмат разоў, у розных месцах і сітуацыях. І менавіта дзякуючы гэтаму з маленькай групы спалоханых людзей яны перамяніліся ў адважных апосталаў. Дзякуючы іх сведчанню ўзнік Касцёл і хутка распаўсюдзіўся па ўсім тагачасным свеце. Чаму так сталася? Бо яны сапраўды перажылі парушаючы і перамяняючы іх досвед Змёртвыхпаўстання Езуса, якога бачылі ўкрыжаваным і памерлым, а потым убачылі Яго жывога, Уваскрослага! Менавіта гэты факт спаткання з жывым Езусам даў ім адвагу абвяшчаць Добрую Навіну Хрыста аб перамозе над смерцю і аб рэальнасці жыцця пасля смерці ўсяму свету. Гэта Змёртвыхпаўстанне Езуса і спатканне з жывым Хрыстом перамяніла іх страх у адвагу, слабасць – у сілу, а недавер – у веру. Апосталы вызнавалі і абвяшчалі факт Змёртвыхпаўстання Хрыста, гэты адзіны факт, які змяняе разуменне жыцця і смерці. А што атрымалі за гэта? А за гэта пазналі пераслед, пакуты і мучэнні. Усе апосталы, апрача Яна, за праўду аб Змёртвыхпаўстанні Хрыста прынялі мучаніцкую смерць. Аднак, нягледзячы на ўсё гэта, яны засталіся нязломнымі. Апосталы мелі шмат магчымасцяў адрачыся ад сваёй веры і перакананняў, але ні адзін не зрабіў гэтага. Згодна і адназначна вызнавалі праўду аб Змёртвыхпаўстанні Езуса, абвяшчалі яе і трывалі ў ёй. Вытрывалі ў гэтай праўдзе верна да канца. Апосталы і Евангелісты запісалі нам здарэнні так, як яны адбываліся, і таму згодна і адназначна вызнаюць, што Езус Хрыстус сапраўды памёр на крыжы і сапраўды Ўваскрос і жывы аб’явіўся ім. Такая ёсць вера, якую яны вызнавалі і абвяшчалі. І гэту веру перанялі і па ёй будавалі сваё жыццё іх вучні і наступнікі. І яны вельмі цанілі сведчанне апосталаў, прымалі і стараліся жыць, паводле Добрай Навіны Змёртвыхпаўсталага Хрыста. Гэтае сведчанне апосталаў перамяніла і іх жыццё, хоць аса-біста яны ўжо не спаткалі Уваскрослага Езуса. Аднак ім дастаткова было сведчання апосталаў і тых, хто спаткаўся з жывым Змёртвыхпаўсталым Хрыстом. І таму праз вякі ад пачатку Касцёла многія хрысціяне па прыкладу апосталаў дабравольна аддалі нават сваё жыццё за веру ў Уваскрослага Езуса і не адракліся ад сваёй веры.
Да глыбокай, свядомай веры ў Змёртвыхпаўстанне кожны можа дайсці ў розным часе і ў розных жыццёвых абставінах. Гэтая дарога вельмі індывідуальная, тут няма якогасьці ўніверсальнага алгарытму ці праграмы. Адныя вераць адразу, другія патрабуюць часу, іншыя – знакаў і сведчання. Але, на жаль, даволі многа людзей, якія не прымаюць праўды аб перамозе Хрыста над смерцю і рэальнасці жыцця вечнага нават пасля смерці. Праўда аб Змёртвыхпаўстанні Езуса скіраваная да кожнага з нас. Хрыстус уваскрос як першы. Таксама і мы калісьці ўваскрэснем. Мы не толькі з’яўляемся істотамі біялагічнымі, жыццё якіх заканчваецца ў момант смерці. Мы з’яўляемся асобамі, у якіх праяўляецца духоўны вобраз і прыгажосць Бога. Бог ёсць вечны і несмяротны. І мы па Яго волі маем удзельнічаць у вечнасці. Тое, што мы творым на зямлі, – культуру, любоў, дабро, прыгажосць, ўсё тое, што для нас важнае і цэннае, не заканчваецца ў хвіліну смерці. Жыве далей праз патомкаў і іншых людзей, якія працягваюць далей займацца гэтым. Але і жыве яно далей у Богу. Таму Змёртвыхпаўстанне ёсць далучэнне да вечнага жыцця.
Кожны хрысціянін прызваны да таго, каб сведчыць сваім словам і жыццём пра Хрыста. Гэты абавязак вынікае з прыняцця Сакрамэнту Хросту і Бежмавання. Езус перад сваім адыходам да неба сказаў сваім вучням: тым першым і наступным, і сучасным, і нам таксама: “Прымеце моц Духа Святога, які на вас сыдзе, і будзеце Маімі сведкамі” (Дз 1,8). Хрыстус уваскрос! Сапраўды ўваскрос! Таксама і ў сучасным свеце павінна гучаць гэтая вялікая і радасная пасхальная навіна! І хоць за яе абвяшчэнне могуць нам пагражаць насмешкі, ігнараванне, а нават мучаніцтва, але мы не можам адрачыся ад такога сведчання. І не адрачэмся ад гэтага важнага сведчання, калі самі будзем жыць у блізкасці да Хрыста і паводле Яго Евангелля. Тады жаданне дзяліцца Добрай Навіной аб Змёртвыхпаўстанні Езуса і жыцці вечным будзе і ў нас такім моцным, што нават нягледзячы на розныя праблемы і цяжкасці мы будзем паўтараць словы апосталаў Пятра і Яна: “Не можам маўчаць пра тое, што бачылі і чулі” (Дз 4,20).
Кс. д-р. Юрый ПАВАЙБА