Пастырскі год, прысвечаны святому Яну Паўлу II, завершаны, але чытачы папрасілі расказаць пра людзей, якія акружалі, абслугоўвалі, суправаджалі гэтую яскравую асобу ў падарожжах і пілігрымках, словам, пра яго самых блізкіх калег і сяброў.
На шчасце, у распараджэнні нашай рэдакцыі аказалася Калекцыя часопісаў пра Папу Вайтыла, якая выходзіла ў розныя часы і якую перадала нам жанчына з Варшавы. Артыкулы з Калекцыі і прапануюцца вашай увазе.
Біскуп Станіслаў Дзівіш
“Стасю Дзівіш, ці ты не дзівішся?” – павінен быў сказаць Ян Павел II свайму сакратару ксяндзу Дзівішу пасля выбараў на Папу.
Біскуп Дзівіш, вядомы ў Рыме як Дон Станіславо, – адна з найважнейшых і найбольш уплывовых постацей у Ватыкане. Належыць да эксклюзіўнага шэрагу сямі асобаў, якія маюць права пацверджання аўтэнтычнасці подпісаў Папы.
Выконвае функцыю, якая падчас пантыфікатаў Яна XXIII і Паўла VI, з погляду адкрытасці папства на свет, набыла значэнне і прэстыж. Папскія сакратары ксяндзы Лорыс Каповілла і Ларэта Паскуале Мацхі былі вялікімі і значнымі асобамі, аднак ні адзін з іх – у адрозненне ад Станіслава Дзівіша – не сталі біскупамі падчас выканання сваіх функцый. Годнасць біскупа Каповілла атрымаў праз чатыры гады пасля смерці Яна XXIII, а Мацхі – праз дзесяць гадоў пасля смерці Паўла VI.
Біскуп Дзівіш карыстаецца вялікім даверам Папы. Пануе меркаванне, што разумее яго “з паўслова”. Напэўна, дапамагае ім той факт, што абодва горцы па паходжанню, а таксама тое, што супрацоўнічаюць разам болей за 30 гадоў. Інсайдары нават сцвярджаюць, што біскуп Дзівіш аказвае сур’ёзны ўплыў на рашэнні Яна Паўла II. Супрацоўнік Караля Вайтылы з кракаўскага перыяду біскуп Тадэвуш Перонэк рашуча гэтаму пярэчыць. “Біскуп Дзівіш прабывае найбліжэй да Папы і можа ў яго прысутнасці выражаць свае меркаванні, але ўсе важныя рашэнні Святы Айцец прымае сам”, – падкрэслівае ён. Недарэчнасцю лічыць ён таксама прыпісванне сакратару Папы ўплыву на прызначэнні біскупамі. “Гэта плёткі; працэс, звязаны з намінацыямі, адбываецца па-за біскупам Дзівішам. Апостальскі нунцый дадзенага краю прадстаўляе трох кандыдатаў ў ватыканскую Кангрэгацыю па справах біскупаў, а Святы Айцец выбірае з іх аднаго”, – тлумачыць біскуп Перонэк.
Добразычлівы энтузіяст
Дон Станіславо – адзін з самых занятых людзей у Ватыкане. Штодзённа прымае пошту, масу тэлефонных або асабістых просьбаў аб аўдыенцыях, аб дапамозе і ўмяшальніцтве Папы ў розныя справы, нават асвячэнні ружанцаў або абразоў, прывезеных пілігрымамі з розных куткоў свету. Вымагае гэта анёльскай цярплівасці, тым больш, што сярод тых, хто зацікаўлены, не бракуе дакучлівых і дзівакоў. Біскуп Перонэк лічыць, што Станіслаў Дзівіш нават залішне добразыч-лівы, лёгка заражаецца энтузіязмам іншых, што, асабліва напачатку яго сакратарства у Папы, наводзіла яго на рызыку. “Сярод прэтэндуючых на аўдыенцыю Папы, здаралася, сустракаліся і такія, хто рабіў гэта з чыстага інтарэсу. Былі выпадкі выкарыстання здымкаў са Святым Айцом у гандлёвых мэтах, неадпаведных мэтам Касцёла”, – гаворыць біскуп Перонэк.
Кракаўскіх ксяндзоў прасілі ахарактарызаваць біскупа Дзівіша, і пачалі яны з гісторыі, якая прыключылася з адным духоўнікам французам, які працаваў на Блізкім Усходзе. Той святар, апынуўшыся ў Рыме, у прысутнасці яшчэ (на той час) пралата Дзівіша, прызнаўся, што марыць аб цэлебраванні святой Імшы з Папам. Ксёндз Дзівіш муркнуў сабе пад нос: “Па-глядзім”. Але француз палічыў, што гэта нерэальна. Вечарам, калі ён вярнуўся ў гатэль, застаў паведамленне ад пралата Дзівіша (які задаў сабе нямала цяжкасцей, каб знайсці яго) аб тым, што ў аўторак, а шостай раніцы, па-вінен быць пры Спіжовай Браме або пры ўваходзе ў Апостальскі Палац, дзе яго будуць чакаць. Ксёндз, не верачы свайму шчасцю, пазваніў да пралата Дзівіша і, упэўніўшыся, што гэта праўда, пачаў яго ласкава дзякаваць, на што той адказаў: “Але гэта не я, а Святы Айцец запрасіў ксяндза да канцэлебрацыі”.
Імяніны на Скалцы
Велізарнае павышэнне з сакратара Кракаўскай мітраполіі на сакратара Папы Рымскага не змяніла Станіслава Дзівіша. “Мне моцна падабаецца і высока цаню тое, што, як і Святы Айцец, так і біскуп Дзівіш, у адносінах з людзьмі, якіх ведалі яшчэ з кракаўскіх часоў, вядуць сябе так, быццам нічога не змянілася”, – гаворыць біскуп Перонэк.
Папскі сакратар не ўхіляецца ад стварэння жартаў. Калісьці, у 80-я гады, прыехаў у Кракаў на ўрачыстасць, прысвечаную святому Станіславу. З фурты Кракаўскай курыі пазваніў з віншаваннямі да ксяндза Станіслава Малысяка, які ў гэтым самым будынку, на другім паверсе, ладзіў імяніны. Праз хвіліну ўвайшоў да здзіўленых гасцей і імянінніка і паклаў на стол прывезеную з Рыму шынку пармэнскую. “Ці каму яшчэ з папскіх сакратароў прыйшло б да галавы зрабіць такое?”, – смяецца біскуп Перонэк.
На Скалку і ў Татры
Біскуп Дзівіш найменей раз у год прыязджае прыватна ў Польшчу, найчасцей у свае імяніны, на ўрачыстасць Св. Ста-ніслава і тады ўдзельнічае ў працэсіях з рэліквіямі святога з Вавелю на Скалку. Пры аказіі наведвае родную Рабу-Выжну, а святую Імшу цэлебруе ў тамашняй капліцы сясцёр-назарэтанак. Часам пакліча каго-небудзь з калег-ксяндзоў і ідуць у Татры.
Аднойчы, па дарозе на Чырвоныя Вярхі пазналі яго турысты. “О, і ксёндз тут?” – здзівіліся яны. “А што, ксяндзу нельга падняцца ў горы?”, – адрэзаў сакратар Папы. Але турысты без цяжкасцей угаварылі яго на здымак разам.
Голуб і Гевонт
Нарадзіўся ў Рабе-Выжне каля Рабкі 27 красавіка 1939 года пятым з семярых дзяцей чыгуначніка Станіслава Дзівіша і Зофіі з дому Беларчык. Меў сем гадоў, калі бацька яго загінуў ў няшчасным выпадку на чыгунцы. Атэстат сталасці ў 1957 годзе падаў у агульнаадукацыйную гімназію ў Новым Таргу, а святарскае пасвечанне атрымаў 23 чэрвеня 1963 года у катэдры на Вавелю з рук біскупа Вайтылы. У 1963-1965 гг. быў вікарыем у парафіі Перамянення Пана ў Макаве Падхаланскім. У кастрычніку 1966 года арцыбіскуп Вайтыла прызначыў яго сваім капеланам, і гэтыя функцыі ён выконваў да моманту выбараў кракаўскага мітрапаліта на Папу. Ужо як сакратар Папы ў 1981 годзе абараніў у Кракаве доктарскую дысертацыю з галіны тэалогіі (пра Св. Станіслава).
7 студзеня 1998 года Ян Павел II менаваў яго біскупам і 19 сакавіка таго ж года асабіста ўдзяліў яму біскупскае пасвечанне. Пры гэтым Папа сказаў: “Ад пачатку майго пантыфікату верна стаіш каля майго боку як сакратар, раздзяляючы працу і радасць, неспакой і надзеі, звязаныя з паслугаю Пятра. Зараз з радасцю кланяюся Святому Духу, каб праз мае рукі ўдзяліў табе біскупскую сакру”.
Разам з намінацыяй біскупа Станіслаў Дзівіш застаўся менаваны так званым Дапаможным прэфектам Дому Папскага.
Домам Папскім называецца супольнасць устаноў, таксама асоб, як духоўных, так і свецкіх, якія з погляду на сваю годнасць або выкананне функцый акружаюць асобу Папы – галавы Паўсюднага Касцёла і кіраўніка Дзяржавы Ватыкан. Членамі Дому Папскага з’яўляюцца ўсе кардыналы, кіраўнікі папскіх радаў і сакратары кангрэгацый, а таксама патрыярхі, арцыбіскупы і біскупы, адзначаныя годнасцю “асістэнты апостальскіх парогаў”.
Прэфектура Дому Папскага клапоціцца пра дысцыпліну і парадак у папскай сядзібе, а таксама ў залах, дзе Папа праводзіць аўдыенцыі. Прэфект або яго намеснік прысутнічае падчас выступленняў Папы ў Апостальскім Палацы або ў іншым месцы. Заданнем прэфектуры з’яўляецца арганізацыя ўрачыстых аўдыенцый, якія Папа ўдзяляе кіраўнікам дзяржаў, прадстаўнікам урадаў, паслам. У кампетэнцыю прэфектуры ўваходзіць падрыхтоўка папскіх візітаў на тэрыторыі Рыму і Італіі.
Герб біскупа Дзівіша прадстаўляе голуба, сімвалізуючага Святога Духа, шасціканцовую зорку, а таксама і відок Гевонту з крыжам. Яго біскупскім дэвізам ёсць заклік: “Sursum corda” (Угору сэрцы).
Дзівіш з дошкай для Папы
Апавядаюць, што першую ноч з 16 на 17 кастрычніка 1978 года новыя жыльцы правялі ў нетыповых умовах. Пасля таго, як кардыналы разышліся, Папа і яго сакратар засталіся ў велізарных апартаментах. Паколькі вячэра не была прыгатавана, дасталі з халадзільніка, што там было, і прыгатавалі скромны пасілак. Ян Павел II пракаменціраваў тыповым для яго спосабам: “Зусім як на вакацыях у Польшчы”.
Апавядаюць таксама, што на другі дзень Папа паскардзіўся, што дрэнна спаў, бо ложак быў занадта мяккі. Тады ксёндз Дзівіш падлажыў пад матрац папскага ложка доўгую дошку. “О, цяпер значна лепей”, – пракаменціраваў Ян Павел II.
(Калекцыя. Кніга VI. Найбліжэйшыя Караля Вайтыла, раздзел 1).