У апошнія гады ў паліклініках розных гарадоў Беларусі пачалі з’яўляцца кабінеты “За жыццё”, куды жанчын, якія прынялі рашэнне зрабіць аборт, накіроўваюць для папярэдняй псіхалагічнай кансультацыі. Такія ж кансультацыі можна атрымаць ў розных пра-лайф (pro-life) арганізацыях Беларусі, дзе ёсць свае спецыялісты. На пытанні нашага часопіса адказваюць псіхолагі Святлана Варанко (супрацоўніца кабінета “За жыццё” ў г. Віцебску, валанцёр дабрачыннага фонду “Адкрытыя сэрцы”) і Таццяна Фірысюк (псіхолаг дабрачыннага аб’яднання “Ратаванне немаўлят”).
– Распавядзіце, калі ласка, як праходзяць Вашыя кансультацыі?
Святлана:
– Жанчыны прыходзяць да мяне па накірунку гінеколага, і кожная сітуацыя індывідуальная. Часам проста супакойваю жанчыну, стараюся аддзяліць праблему ад дзіцяці, разам пашукаць рэсурсы і асэнсаванае жаданне нарадзіць. Бывае, простымі словамі распавядаю аб тым, што зараз адбываецца ў целе жанчыны, стараюся “ачалавечыць” дзіця. Іншым разам падрабязна папярэджваю пра наступствы для псіхічнага здароў’я, запрашаю прыйсці яшчэ раз, магчыма, з кімсьці з блізкіх. У кожным выпадку імкнуся захаваць сувязь паміж жанчынай і псіхолагам, кажу, што гатова падтрымліваць яе незалежна ад таго, якое яна прыме рашэнне.
Таццяна:
– Спачатку знаёмлюся з жанчынай, разбіраюся з прычынамі, па якіх яна хоча перарваць цяжарнасць, задаю пытанні, хто ведае пра яе стан, якая рэакцыя мужа, акружэння… Бо часам грамадскае меркаванне таксама ўплывае. У некаторых выпадках прапаноўваю дапамогу нашай арганізацыі.
Таксама паказваю муляжы немаўляці. Яны маюць такі ж самы памер і вагу, як сапраўднае дзіця. Жанчыны нярэдка бываюць шакаваныя, убачыўшы, што іх дзіця ўжо поўнасцю сфарміраванае.
І гэта сапраўды так. На 6-м тыдні ад зачацця ў дзіцяці ўжо ёсць вочкі, вушкі, носік, бачныя ручкі і ножкі, сэрца б’ецца 140-150 удараў у хвіліну, можна зафіксаваць працу мозгу. Дзіцяці патрэбны толькі час і ўмовы для далейшага развіцця і росту.
– Ведаю, што вы – хрысціянкі. Ваша рэлігійная прыналежнасць неяк уплывае на вядзенне кансультацыі? Ці кажаце вы пра аборт як пра грэх?
Святлана:
– Звычайна я іду за кліенткай, іначай гэта можа быць успрынята як “уварванне”, або маніпуляцыя, і жанчына наўрад ці пачуе мяне. Часта яна і сама блізка да таго, каб расцаніць свой намер як грэх, і тады я пашыраю тэму. Пачынаю размаўляць пра давер Богу, пра дзіця, як дар ад Яго, а таксама пра тое, чаму так складана прыняць гэты дар.
Таццяна:
– Калі для жанчыны гэта мае каштоўнасць, то імкнуся нагадаць ёй пра гэта. Пытаюся: “для Вас гэта мае нейкае значэнне?”. Калі яна адказвае “так”, тады я пачынаю дыялог.
– Сустрэлася з меркаваннем, быццам у кабінеце «За жыццё» псіхалагічна ціснуць на жанчын, каб яны захавалі цяжарнасць. Ці так гэта на самой справе?
Святлана:
– Думаю, меркаванне наконт псіхалагічнага ціску з’явілася невыпадкова. Калі кансультаванне толькі пачынала развівацца ў нашай краіне, медыцынскія ўстановы супрацоўнічалі з рознымі валанцёрскімі рухамі. І тады, і зараз ла-дзіліся цудоўныя семінары па падрыхтоўцы кансультантаў. Але магло здарыцца, што ў агульным важная і далікатная падтрымка пераймала форму ціску.
Тэма абортаў многім вельмі балюча адгукваецца. Часам валанцёры, а можа нават і спецыялісты, уваходзяць ў гэтыя гісторыі пасля таго, як больш-менш зацягнуцца іх ўласныя раны; імкнуцца “дагнаць і ўчыніць дабро”, затрымаць, пера-сцерагчы любымі спосабамі.
Акрамя гэтага, кожны псіхолаг падчас кансультавання жанчыны сутыкаецца з адчуваннем надзвычайнай адказнасці, ўласным бяссіллем, бездапаможнасцю, сумам, адчаем, часам нават злосцю. Вельмі няпроста ўсё гэта вытрымліваць і заставацца ў прафесійных межах.
Таццяна:
– Калі падчас кансультацыі задаюцца пытанні пра сітуацыю жанчыны, гэта яе стамляе, і часам успрымаецца як “ціск”. Таму я заўсёды падкрэсліваю, што выбар застаецца за жанчынай: “нават, калі Вы прыйшлі ў перадаперацыйнае аддзяленне, стаіце ў калідоры, або чакаеце ў калідоры перад аперацыяй, Вы можаце сабрацца і сысці. Нават калі будзеце ляжаць на аперацыйным стале і ў Вас будуць сумнівы, Вы можаце сысці”.
– Якія жанчыны звычайна прыходзяць да Вас на кансультацыю?
Святлана:
– У асноўным – гэта замужнія жанчыны ва ўзросце 25-35 гадоў, у якіх ужо ёсць дзеці, якія выйшлі на працу, або толькі збіраюцца гэта зрабіць. Звычайна яны ўжо хочуць завязваць новыя знаёмствы, рэалізавацца ў сацыяльным плане і палепшыць сваё матэрыяльнае становішча.
Таццяна:
– У нашай арганізацыі ёсць свой сайт, дзе можна знайсці нумар тэлефона. Я не ведаю, як жанчыны трапляюць на яго, але ў асноўным тэлефануюць з мэтай зрабіць аборт.
І тут я пачынаю з імі размаўляць, імкнуся крыху працягнуць размову, таму што калі адразу скажу: “не рабіце аборт”, яны перарываюць размову. Мая ж мэта – даць інфармацыю. І, слава Богу, некаторыя вырашаюць захаваць цяжарнасць нават падчас такіх размоў па тэлефоне.
Тэлефануюць жанчыны з розных куткоў Беларусі. Не магу дакладна сказаць, якога ўзросту, але ў асноўным – паўналетнія. Замужніх болей, але ёсць і незамужнія, якія проста “жывуць разам” з бацькам дзіцяці. Бывае, што і мужчыны тэлефануюць.
– Ці аналізуеце, ці можаце гаварыць пра вынікі такіх кансультацый? Ці ёсць канкрэтныя прыклады з жыцця?
Таццяна:
– Так. Была ў мяне адна жанчына, 41 год, трэцяя цяжарнасць. Ужо прыняла рашэнне рабіць аборт, але пасля размовы па тэлефоне перадумала. Яшчэ адна жанчына ва ўзросце, у якой ужо былі дарослыя дзеці, у разгубленасці пыталася: “Куды мне?”. Мы з ёю паразмаўлялі, і яна, не дачакаўшыся заканчэння размовы, сказала: “Я ўсё зразумела: усяму прычына – наш эгаізм”. Яна прыняла рашэнне захаваць цяжарнасць, але потым здарыўся выкідыш, і яна вельмі перажывала з-за гэтага. У той жа час гэта быў свайго роду духоўны адказ… Гэтая жанчына прыняла правільнае рашэнне і захавала жыццё дзіцяці, а далей атрымалася тое, што атрымалася, але ўжо не па яе віне.
Калі ў жанчын пытаеш, што для іх аборт, магу сказаць, што ўсе адказваюць: “Забойства”. Але ўсё роўна многія яго робяць. Для мяне, напрыклад, быў блюзнерскім адказ адной жанчыны: “Я адмалю”…
Была яшчэ адна сітуацыя. Праз некаторы час пасля лекцыі ў адной навучальнай установе мне тэлефануе малады чалавек і кажа: “Мы – непаўналетнія, хочам захаваць дзіця…”. Потым даведваюся, што яго дзяўчына была на лекцыі, а яны патэлефанавалі па кантактах з буклету, які я раздавала студэнтам. Я была ў захапленні ад гэтага маладога чалавека, ад таго, наколькі ён узяў адказнасць: сам патэлефанаваў, дамаўляўся і прыехаў са сваёй дзяўчынай.
Былі праблемы з бацькамі абаіх, але найбольш – з бацькамі дзяўчыны. Канешне, я іх падтрымала, паразмаўляла з маці дзяўчыны, і, слава Богу, яны захавалі цяжарнасць, але гэтаму пасадзейнічалі таксама ўрачы. Гэта, можа, “капля ў моры”, але нават “капля” пераконвае, што займацца гэтым варта.
Святлана:
–Самая цяжкая для мяне катэгорыя жанчын – гэта студэнткі медыцынскага ўніверсітэта, які ёсць у нашым горадзе. З аднаго боку гэта здольныя амбіцыйныя адчувальныя дзяўчаты, якія добра разумеюць, што адбываецца ў іх улонні, і што зачатае дзіця – чалавек. Але з іншага – ім складаней сумяшчаць навучанне з мацярынствам, як часамі атрымліваецца ў дзяўчат іншых навучальных установаў.
Пазітыўныя вынікі, вядома ёсць, але я даведваюся пра іх часцей выпадкова, часам – са спецыяльнага журналу ўліку жанчын, якія захавалі цяжарнасць, або хтосьці з медперсаналу паведамляе, што пасля кансультацыі жанчына звярнулася з намерам стаць на ўлік па цяжарнасці. Як адбылося, напрыклад, з А. На кансультацыі яна свае канфліктныя пачуцці апісвала як “грамадзянскую вайну”. Напэўна, атрымалася знайсці кампраміс у гэтым пытанні.
Бываюць выпадкі, што жанчына прыходзіць зноў на кансультацыю праз 1,5 – 2 гады пасля першай. І я даведваюся, што тады яна дзіця захавала, але ў той жа час хвалююся, якое рашэнне яна прыме зараз? Так адбылося з В. Першы раз на кансультацыю яна прыйшла ў разгубленым стане, бо давучвалася ў школе апошні год, а з хлопцам не было ўпэўненасці ў адносінах. Тады з ёй было некалькі сустрэч і тэлефонных размоў, таму я яе вельмі добра запомніла. За гэты час, пакуль не бачыліся, яна выйшла замуж за свайго хлопца, нарадзіла хлопчыка і паступіла на завочнае аддзяленне ва ўніверсітэт.
Бывае таксама, што да мяне прыходзяць з падзякай. Напрыклад, С. была ў разгубленасці, калі даведалася, што цяжарная трэці раз. Мы спакойна абмеркавалі сітуацыю, крыху пажартавалі, я распавяла пра свой уласны вопыт шматдзетнасці, і гэта прынесла свой плён.
Размаўляла Марына ВАЛАСАР