Прыдарожныя капліцы, крыжы, фігуры… Аб’екты малой рэлігійнай архітэктуры, аб якіх ходзяць легенды і якія часам суправаджаюцца неверагоднымі гісторыямі, але якія захоўваюць у той самы час і сваю асабістую таямніцу… Час адсоўвае іх ад нас, а знакі Божай прысутнасці ўсё болей да сябе прыцягваюць. Сёння расказваем пра капліцу ў Абадоўцах Вілейскага раёна..
Намоленае месца
…Па дарозе, паабапал якой раскінуўся стары цяністы парк, уздымаемся на прыгорак да невялікай белай каплічкі, якая захавалася тут з сярэдзіны XIX стагоддзя. Каплічка знаходзіцца ў дастаткова добрым стане, прыглядае за ёю мясцовы вернік Канстанцін Навойчык, які і суправаджае нас з бр. Карнэліем.
– Тое, што вы бачылі пасярэ-дзіне нашай вёскі Абадоўцы, – расказвае ён, – сцяна панскага бровара, фундаменты, якія захаваліся ад сядзібнага дома, фрагменты кузні, аранжарэі, многіх іншых гаспадарчых пабудоў, – гэта ўсё напамін аб даўніх уладарах маёнтку багатага роду Багдановічаў, які жыў і гаспадарыў тут да Другой сусветнай вайны. Старажылі расказвалі, што валодалі паны вялікімі абшарамі, насельніцтва ў іх працавала, і Абадоўцы, як кажуць, “грымелі на ўсю акругу”. Але войны, затым час гаспадарання “апошніх саветаў” не спрыялі захоўванню той гістарычнай спадчыны, якой сёння маглі б цешыцца і ганарыцца людзі. Сяды-тады ў вёску прыязджаюць вышукальнікі мінулага, турысты, распытваюць у мясцовых жыхароў пра колішняе жыццё, аглядаюць гэтыя фрагменты і таксама шкадуюць, што памяць аб мінулым знішчаецца. Адзінае, што засталося са “спадчыны” пана Мечыслава Багдановіча, апошняга з уладаль-нікаў, – капліца.
Трапяткі захавальнік мінулага Канстанцін расказвае, што адразу пасля Другой сусветнай вайны капліца была зачынена, і кіраўніцтва саўгаса, які быў заснаваны ў гэтых месцах, размясціла ў ёй склад ядахімікатаў. Нягледзячы на гэта, людзі ўсё ж прыходзілі, каб менавіта тут, на ўзгорку, у гэтым намоленым месцы ўзнесці хвалу Богу і папрасіць Яго аб штодзённым заступніцтве.
Прыгожая неагатычная каплічка была вернута каталікам у 1990 годзе, калі час ваяўнічага атэізму адышоў і людзі вярнуліся да Бога, не баючыся адкрыта вызнаваць веру. Але былая яе прыгажосць ужо толькі згадвалася, таму з яе вяртаннем з’явілася і патрэба аднаўлення святыні, што засталася вернікам ад іх багатага папярэдніка-земляка.
– І падчас вайны, і адразу пасля яе, – успамінае 84-гадовая ўра-джэнка Абадоўцаў Ванда Цыбіна, – хадзілі рабаўнікі, нечага ўсё вышуквалі, і ў каплічку паноў Багдановічаў таксама залезлі, мусіць, шукалі золата. А ў капліцы былі пахаванні – і продкаў апошняга пана Мечыслава, яго бацькоў і ягонай заўчасна памерлай дачушкі Ванды; памерла, бедная, не маючы васемнаццаці гадкоў, ад сухотаў… Казалі людзі, што пан усімі сіламі ратаваў яе, адпраўляў лячыцца нават у Аўстрыю, але, на жаль, нічога не дапамагло; пасля смерці дачкі пан Мечыслаў некалькі разоў на дзень прыходзіў маліцца ў капліцу… А тыя рабаўнікі паразварочвалі труны, што былі змешчаныя ў падвале капліцы, глуміліся над памерлымі… А калі ў 90-я гады кіруючыя ўлады аддалі ўжо капліцу вернікам афіцыйна, і прыйшлося там наводзіць парадак, то Канстанцін сваімі рукамі збіраў костачкі нябожчыкаў і перазахаваў іх. Гэты чалавек вельмі многа зрабіў і для аднаўлення святыняў у Іліі, Вязыні, Сцешыцах, іншых месцах. На пачатку 90-х гадоў у парафію ў Касцяневічы прыехаў кс. Зыгмунт з Польшчы, і Канстанцін стаў яму добрым памочнікам у справах аднаўлення святыняў.
– Каплічка ў нашых Абадоўцах, – расказвае далей Юзэфа Гіро, – была асвечана пад тытулам Маці Божай Маёвай. Не ведаю, чаму менавіта гэты тытул быў для яе абраны, але ведаю, што, колькі існуе яна, столькі збіраліся тут старэйшыя вернікі і бегалі дзеці на маёвыя набажэнствы, адпраўлялі літанію, маліліся на Ружанцы.
З моманту пабудовы каплічкі яе алтар упрыгожваў абраз Маці Божай Маёвай, але падчас вайны ён быў моцна пашкоджаны. Юзэфа Васільеўна паказала нам такі ж самы абраз, які яна клапатліва захоўвае і які дастаўся ёй ад адной старэйшай жанчыны, яе далёкай сваячкі, муж якой, дарэчы, служыў калісьці ў пана Мечыслава. Сёння ў алтары капліцы знаходзіцца абраз Маці Божай, зроблены маладой мастачкай Марыяй з Гродна.
…Што незвычайнае кідаецца ў вочы, калі набліжаешся да капліцы, дык гэта крыжы, аднолькавыя па памерах крыжы і акуратна і аднолькава аформленыя, з невысокімі мураванымі агароджамі невялікія магілкі. Іх некалькі радоў. Без надпісаў, без прозвішчаў…
– Гэта ўжо перапахаванні парэшткаў немаўлятак, – патлумачылі нам, – якія паміралі ў розныя гады, не ахрышчаныя, некаторыя яшчэ за польскім часам, і якія былі пахаваныя на гэтым пагорку. Даўно ўжо няма іх бацькоў, няма каму даглядаць месцы іх захаванняў, і праблему памяці аб іх Канстанцін вырашыў вось такім чынам, па-свойму. Тут, каля капліцы, паставіў крыжык кожнаму, каб маглі за іх маліцца ўсе, хто прыязджае і прыходзіць наведаць кап-лічку Маці Божай Маёвай у Абадоўцах і хто доўга стаіць у роздуме над скарацечнасцю нашага зямнога жыцця…
Тэкст Веранікі БЕЛЯК.
Здымкі Карнэлія КОНСЭКА, SVD
Мінская вобласць
Ад рэдакцыі: Калі ў вас, шаноўныя чытачы, знойдуцца цікавыя звесткі пра гісторыі вядомых вам капліц, прыдарожных крыжоў ці сакральных фігур – дасылайце, калі ласка, на адрас нашай рэдакцыі: вул. Шаўчэнкi, 6, к. 108. 225411, г. Баранавiчы. Або на E-mail: dialog1994@tut.by
Будзем моцна ўдзячныя.